Motor ve Araç Tekniği Ehliyet Sınavı Konu Anlatımları

Ehliyet sınavında adayların karşısına çıkan 50 sorunun 9 tanesi Araç Tekniği (Motor) bilgisinden gelmektedir. Pek çok sürücü adayı mekanik terimlerden çekinse de, temel çalışma prensiplerini ve araçtaki hayati sistemleri bilmek sınavı geçmek için yeterlidir.

Bu rehberde, sınavda en çok sorulan motor çalışma prensibi, güç aktarma organları ve gösterge paneli işaretlerini en sade haliyle bulabilirsiniz.

1. Motorun Çalışma Prensibi (4 Zamanlı Motorlar)

Günümüz araçlarında kullanılan motorlar genellikle "Dört Zamanlı" prensiple çalışır. Bu dört aşama sırasıyla gerçekleşerek aracın hareket etmesi için gereken enerjiyi üretir.

Sınavda sıralaması sıkça sorulan 4 zaman şunlardır:

1. Emme Zamanı: Piston aşağı inerken silindire temiz hava (dizel) veya yakıt-hava karışımı (benzinli) alınır.
2. Sıkıştırma Zamanı: Piston yukarı çıkarak içerideki hava veya karışımı yüksek basınçla sıkıştırır.
3. Ateşleme (İş) Zamanı: Gücün üretildiği andır.
   • Benzinli Motorlarda: Sıkışan karışım buji kıvılcımıyla ateşlenir.
   • Dizel Motorlarda: Sıkışan sıcak havanın üzerine enjektör ile motorin püskürtülerek ateşleme sağlanır.
4. Egzoz Zamanı: Yanma sonucu oluşan zararlı gazlar egzoz manifoldu üzerinden dışarı atılır.

2. Güç Aktarma Sistemi (Motorun Gücü Tekerleğe Nasıl Gider?)

Motorun ürettiği gücün tekerleklere iletilmesini sağlayan sisteme Güç Aktarma Organları denir. Sınavda bu sıralama ve parçaların görevleri sıkça sorulur.

Güç Akış Sıralaması: MOTOR → VOLAN → DEBRİYAJ → VİTES KUTUSU → ŞAFT → DİFERANSİYEL → AKS → TEKERLEKLER

Temel Parçaların Görevleri

• Debriyaj (Kavrama): Motor ile vites kutusu arasındaki irtibatı keserek vites değiştirmeyi sağlar.
• Vites Kutusu (Şanzıman): Aracın hızını ve torkunu ayarlar.
• Şaft (Kardan Mili): Vites kutusundan aldığı hareketi diferansiyele iletir.
• Diferansiyel: Virajlarda tekerleklerin farklı hızlarda dönmesini sağlar.
• Aks: Diferansiyelden aldığı hareketi tekerleklere iletir.

3. Araçtaki Temel Sistemler

Aracın sağlıklı çalışabilmesi için birbiriyle uyumlu çalışan 5 ana sistem bulunur.

a. Yağlama Sistemi

Motorun içindeki hareketli metal parçaların birbirine sürtünerek aşınmasını önler.

• Karter: Motor yağına depoluk eder.
• Yağ Çubuğu: Yağ seviyesini ölçmeye yarar (Araç düz zemindeyken kontrol edilir).
• Önemli: Seyir halindeyken yağ lambası yanarsa araç derhal durdurulmalıdır.

b. Soğutma Sistemi

Motoru ideal çalışma sıcaklığında tutar.

• Radyatör: Soğutma suyunu depolar ve soğutur.
• Termostat: Motorun sıcaklığını sabit tutar.
• Antifriz: Kışın suyun donmasını, yazın kaynamasını ve kireçlenmeyi önler. Dört mevsim kullanılmalıdır.

c. Şarj Sistemi (Elektrik)

Motor çalışırken aracın elektrik ihtiyacını karşılar ve aküyü şarj eder.

• Alternatör (Şarj Dinamosu): Hareket enerjisini elektrik enerjisine çevirir.
• Konjektör (Regülatör): Üretilen elektriğin voltajını ayarlar.
• Önemli: Sürüş sırasında akü lambası yanarsa şarj sistemi bozulmuş demektir, araç durdurulmalıdır.

d. Süspansiyon Sistemi

Yoldan gelen titreşimleri ve darbeleri sönümleyerek sürüş konforu sağlar.

• Yaylar ve Amortisörler: Sisteme ait temel parçalardır.

4. Araç Gösterge Paneli ve İkaz Işıkları (Önemli Tablo)

Ehliyet sınavında görsel olarak en çok sorulan bölüm burasıdır. Özellikle kırmızı renkli uyarı ışıkları hayati önem taşır.

Bu temel bilgileri kavramak, araç tekniği dersinden gelecek 9 sorunun büyük çoğunluğunu doğru yanıtlamanızı sağlayacaktır.